Kỹ thuật trồng xen ổi trong vườn cam quýt

1. THÔNG TIN CHUNG
- Xuất xứ của quy trình: Kết quả nghiên cứu đề tài cấp tỉnh Bắc Kạn: “Thử nghiệm
kỹ thuật trồng xen ổi trong vườn cam quýt để hạn chế bệnh vàng lá greening tại huyện
Bạch Thông, Bắc Kạn”
- Tác giả/nhóm tác giả
+ Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. Đào Thanh Vân
+ Tham gia: TS. Hà Duy Trường
- Thời gian thực hiện: 2008 - 2010
- Đơn vị công tác: Trung tâm đào tạo, nghiên cứu giống cây trồng và vật nuôi – Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
- Địa chỉ: Email: daothanhvan@tuaf.edu.vn; Điện thoại: 0912039940

2. MỤC TIÊU CỦA QUY TRÌNH
Xác định kỹ thuật trồng xen ổi trong vườn cam, quýt để hạn chế bệnh vàng lá
greening

3. MÔ TẢ CHI TIẾT QUY TRÌNH THỰC HIỆN
3.1. Chọn đất, đào hố, bón lót chuẩn bị trồng mới
- Chọn đất: đất màu mỡ, thoát nước.
- Đào hố cam, quýt:
+ Trên đất dốc đào hố theo đường đồng mức
+ Trên đất bằng đào hố thẳng hàng hoặc so le giữa các hàng.
+ Khoảng cách cây 4 m x 4 m; Mật độ 625 cây/ha.
+ Kích thước hố: 80 x 80 x 80 cm.
- Đào hố ổi
+ Hố trồng ổi đào xen giữa các hàng cam, khoảng cách 4 m x 4 m; Mật độ 625
cây/ha).
+ Kích thước hố 40 x 40 x 40 cm
- Xử lý khử trùng hố bằng Foocmalin theo tỷ lệ 2%: pha thuốc, phun đều xuống
hố và đất đã đào.
- Bón phân cho mỗi hố :
+ Cho cam: Phân hữu cơ: 40-50 kg/hố; Phân đạm: 0,1 kg/hố; Phân lân: 1-2 kg/hố;
Phân kali: 0,1kg/ hố; Vôi bột: 0,5 - 1,0 kg/hố
+ Cho ổi:Phân NPK: 1kg/hố
Tất cả các loại phân trên được trộn đều với 10 - 20gam chất xử lý đất Diaphos 10
GR và lớp đất mặt đưa xuống đáy hố, vun cao thành ụ cao hơn mặt đất 15 - 20 cm. Hố
phải được chuẩn bị trước khi trồng 20 – 30 ngày.
Chú ý: Phải đảo đều phân trộn với đất, không được để phân tiếp xúc trực tiếp với
bầu rễ cây.
+ Cây giống cam, quýt: là cây ghép có mắt ghép, cành ghép khoẻ, sạch sâu bệnh
được sản xuất từ các cơ sở được phép sản xuất và kinh doanh cây giống.
+ Giống ổi là giống ổi Đài Loan cây ghép.
+ Trên đất dốc > 20 độ, có thể trồng xen cây cốt khí vào giữa 2 hàng cây ổi và
cam, bằng cách rạch 2 hàng theo đường đồng mức, 2 hàng cách nhau 15 – 20 cm, gieo
30 - 50 kg hạt/ha (chú ý có thể trộn hạt với cát để gieo hạt cho đều. Khoảng cách 3 - 5
cm/hạt).
3.2. Thời vụ trồng
Nên trồng cây vào vụ Xuân khi thời tiết đã ấm và có mưa ẩm.
3.3. Kỹ thuật trồng
- Xé bỏ túi nilon bầu cây giống, đặt bầu cây chính giữa hố nằm lọt vào hốc đã chuẩn
bị, điều chỉnh cho cây đứng thẳng, mắt ghép quay về hướng gió chính, dùng đất nhỏ vun
vào xung quanh bầu, dùng tay ấn nhẹ đất để đất tiếp xúc với rễ cây.
- Dùng cỏ, rác, rơm, rạ tủ kín xung quanh gốc để giữ ẩm dày 10 – 15 cm, cách gốc 15
– 20 cm. Dùng que nhỏ, cứng cắm xiên 45 độ để cố định cây trong đất.
- Tưới đẫm nước (10 – 15 lít/cây)
- Sau 1 tháng kiểm tra nếu thấy cây chết phải trồng dặm để đảm bảo mật độ
3.4. Làm cỏ, tỉa bỏ mầm dại, tủ gốc, tưới nước
- Thường xuyên làm sạch cỏ gốc cam, quýt, ổi. Loại bỏ mầm dại mọc từ gốc
ghép để cây tập trung dinh dưỡng vào mầm ghép. Dùng cỏ, rác, rơm, rạ để tủ gốc.
Tuỳ từng điều kiện thời tiết, nếu thấy đất khô phải tưới nước.
3.5. Cắt tỉa, tạo tán
- Khi cây cao 50 – 60 cm thì tiến hành bấm ngọn để cây ra các càch cấp 1 cách vị
trí ghép 25 – 30 cm. Mỗi cây để 3 - 4 càch cấp 1, phân bố đều ra các phía, tạo với thân
chính 60 – 90 độ, cách nhau 30 – 40 cm. Các cành khác trên thân chính đều cắt bỏ.
- Trên mỗi cành cấp 1 để 2 - 3 cành cấp 2 cách nhau 30 – 40 cm, cành cấp 2 đầu
tiên để cách chỗ phân cành cấp 1: 40 – 50 cm. Các cành cấp tạo góc với cành cấp 1: 60
- 80 độ.
- Trên mỗi cành cấp 2 để 4 - 6 cành cấp 3, đây là cấp cành sẽ tạo ra cành mẹ để
sinh ra cành quả hàng năm.
- Thường xuyên tỉa bỏ các cành trong tán: cành tăm hương, cành vượt, cành la,
cành bị sâu bệnh để tán cây luôn thoáng.
3.6. Bón phân chăm sóc hàng năm cho cam, quýt
3.6.1. Giai đoạn kiến thiết cơ bản: (sau trồng 1 - 3 năm)
Giai đoạn này cần bón nhiều lần/năm để cây ra được nhiều đợt lộc, tạo khung tán
cho cây.
- Lượng phân bón: (cho 1 cây/năm): Phân hữu cơ: 30 - 50 kg; Phân đạm urê: 0,5 -
0,8 kg; Phân supe lân: 0,8 - 1,2 kg; Phân kali: 0,3 - 0,4 kg; Vôi bột: 0,5 - 1,0 kg
- Bón 4 lần trong năm, với lượng phân bón:
· Lần 1: Tháng 2 với lượng: 40% phân đạm + 40% phân kali
· Lần 2: Tháng 5 với lượng: 30% phân đạm + 30% phân kali
· Lần 3: Tháng 8 với lượng: 30% phân đạm + 30% phân kali
· Lần 4: Tháng 11 với lượng 30 – 50kg phân hữu cơ/cây + 0,8-1,2kg
phân lân + 0,5 - 1,0 kg vôi bột.
3.6.2. Giai đoạn kinh doanh: từ năm thứ 4 trở đi.
- Lượng phân bón: (cho 1 cây/năm): Phân hữu cơ: 70 – 100 kg; Phân đạm urê:
1,2 - 1,7 kg; Phân supe lân: 3,0 - 5,0 kg; Phân kali: 0,5-0,9 kg; Vôi bột: 1,0 - 2,0 kg
- Bón 4 lần trong năm, với lượng phân bón:
· Lần 1: Tháng 2 với lượng: 40% phân đạm + 30% phân kali
· Lần 2: Tháng 5 với lượng: 30% phân đạm + 40% phân kali
· Lần 3: Tháng 8 với lượng: 30% phân đạm + 40% phân kali
· Lần 4: Tháng 11 với lượng 70-100kg phân hữu cơ+ 0,8 - 1,2 kg
phân lân + 0,5 - 1,0 kg vôi bột
- Cách bón: Phân đạm, kali: rạch rãnh xung quanh tán cây sâu 3 – 5cm, bón phân,
lấp đất. Phân hữu cơ, lân, vôi bột trộn đều, đào rãnh xung quanh tán cây sâu 23 – 25
cm, bón phân, lấp đất.
3.7. Bón phân chăm sóc hàng năm cho ổi
- Lượng phân bón: phân NPK: 3 kg/cây/năm
- Bón 6 lần trong năm, với lượng phân bón:
· Lần 1: Tháng 2 với lượng: 0,5 kg/cây
· Lần 2: Tháng 4 với lượng: 0,5 kg/cây
· Lần 3: Tháng 6 với lượng: 0,5 kg/cây
· Lần 4: Tháng 8 với lượng: 0,5 kg/cây
· Lần 5: Tháng 10 với lượng: 0,5 kg/cây
· Lần 6: Tháng 12 với lượng: 0,5 kg/cây
- Cách bón: rạch rãnh xung quanh tán cây sâu 5 – 7 cm, bón phân, lấp đất.
3.8. Tỉa cành, tạo tán ổi
Ổi là cây ăn quả nhiệt đới thường chịu đốn tỉa, cây ổi phải đốn tỉa nhiều để ổi ra
hoa quả ở cành non khi đốn cành non ra nhiều, có thể chọn vị trí cho ra hoa quả. Đốn
tạo hình cần làm sớm, mục đích để cành khung khỏe.
Sau trồng để cây mọc cao 100 cm thì tiến hành bấm ngọn, trên thân chính chọn 3
- 4 cành cấp 1 phân bố đều ra các phía, cành cấp 1 đầu tiên cách mặt đất 30 – 40 cm,
các càch sau cách nhau 15 – 20 cm.. Khi cành cấp 1 mọc dài 60 – 80cm thì tiến hành
bấm ngọn, chỉ để mỗi nhánh cấp 1 có 2 - 3 chồi to khỏe và phân bố đều xung quanh.
Khi cành cấp 2 ra 3 – 4 cặp lá thì tiến hành bấm ngọn. Sau một thời gian ở nách cặp lá
trên cùng sẽ mọc ra hai chồi mới, tiếp tục bấm ngọn những chồi mới như đã làm ở
trên.
Chồi mới sẽ cho một cụm hoa (sau này sẽ cho một chùm quả) và một cặp chồi
mới nữa... cứ tiếp tục như vậy sau một thời gian cây sẽ có một tán mới hình nấm.
Trong quá trình chăm sóc thường xuyên tỉa bỏ những lá già, cành tăm... ở bên trong
tán để vườn ổi luôn thông thoáng, giảm bớt sâu bệnh.
3.9. Chăm sóc ổi
Thường xuyên làm cỏ, vệ sinh vườn ổi sạch sẽ. Mùa khô dùng cỏ rác, rơm rạ, lá
khô... tủ xung quanh gốc, tưới nước giữ ẩm thường xuyên cho cây, để cây cho nhiều
quả, mau lớn. Mùa mưa gom vật liệu che phủ gốc để gốc không bị ẩm ướt, hạn chế
bệnh hại cho cây.
3.10. Bao quả ổi
Quả ổi chín, cùi đã mềm thường bị ruồi đục quả đến đẻ trứng, trừng nở thành dòi
đục thối quả không ăn được. Để phòng trừ cần tiến hành:
- Biện pháp vệ sinh đồng ruộng: Thu nhặt và tiêu huỷ các quả thối, rụng bị ruồi
hại, có tác dụng hạn chế lớn số lượng ruồi hại quả.
- Thu hoạch quả sớm: chọn thời điểm thích hợp nhất thu hoạch quả, không nên
để quả quá chín trên cây, hạn chế tác hại của ruồi.
- Bao bọc quả: Dùng túi bọc quả chuyên dùng 2 lớp để bọc sau khi quả hình
thành 20 - 30 ngày: bên ngoài là túi nilon mỏng có đục lỗ thoát nước, bên trong là túi
xốp trắng để quả không bị rám.Trước khi bọc quả nên phun thuốc trừ nấm bằng
Ridomin 68WG.
- Dùng bả:Dùng Metyl Eugernol pha với 5% Nalet để làm bả diệt ruồi đực. Cách
làm như sau: Dùng một mảnh vải nhỏ (chiều rộng 2 cm, chiều dài 10 cm) nhúng hỗn
hợp thuốc đã pha theo tỷ lệ nói trên, treo vào các cành nhỏ dưới tán cây. Phía trên bả
cần che mảnh nilon khoảng 15 cm x 15 cm để tránh mưa. Mùi này giống mùi con cái
tiết ra để dẫn dụ ruồi đực đến giao phối nên khi chúng kéo đến sà vào bả bị ngộ độc
chết hàng loạt do thuốc Nalet. Trứng do ruồi cái đẻ ra không thể thụ tinh thì không nở
ra sâu non. Mỗi ha treo 4 - 5 bả, cách 1 tuần thay bả một lần. Cần treo bả ngay từ đầu
vụ đến sau khi đã thu hoạch xong một tháng nhằm hạn chế sự phát triển của ruồi cho
những năm sau.
3.11. Phòng trừ sâu bệnh hại
3.11.1. Phòng trừ sâu bệnh hại cam, quýt
- Sâu vẽ bùa: phá hại lá non. Biện pháp phòng trừ: bón phân tập trung để lộc ra
tập trung tạo điều kiện phòng trừ thuận lợi. Phun các thuốc nọi hấp: Pegasus,
Padan...chú ý khi các đợt lộc Xuân, Hè, Thu phải phun phòng ngay khi lộc mới nhú
- Các loại rệp: Dùng thuốc nội hấp và tiếp xúc: Confido, Admire, Supracide...
- Sâu đục thân, đục cành: Bắt xén tóc, phun thuốc trừ xén tóc non đẻ trứng vào
nách lá, dùng thuốc xông hơi mạnh để đưa vào các vết đục trên thân, cành.
- Sâu nhớt: phun các thuốc thông thường: Confido, Admire, Supracide...
- Ruồi đục quả: gây rụng quả lúc gần thu hoạch. Cần vệ sinh đồng ruộng, dùng
bẫy bả tẩm thuốc hoá học để trừ ruồi đực.
- Nhện hại: có nhiều loại: nhện đỏ, nhện vàng, nhện rám vàng. Phòng trừ: Ortus,
Comite, Dầu khoáng...
- Bệnh sẹo, bệnh loét: Dùng các thuốc chứa đồng: oxy clorua đồng, topxin,
Champion, Kocide...
- Bệnh muội đen: dùng Lưu huỳnh – vôi, Kocide.
- Bệnh vàng lá greening, tristera: trừ rầy chổng cành, rầy mềm là môi giới truyền
bệnh bằng cách trồng xen ổi trong vườn cam, quít phun các chất nội hấp trước khi các
đợt lộc non.
- Bệnh nấm rễ: gây rụng lá ở thời kỳ kiến thiết cơ bản. Phòng trừ bằng cách canh
tác: xới xáo cho đất thoáng, không thoát nước, bón phân bổ sung trước khi các đợt lộc
ra, phun thuốc trừ nấm Phytophtora: Ridomil, Benlate...
3.11.2. Phòng trừ sâu bệnh hại ổi
- Nấm Glomerella cingualata làm cho quả đương lớn ngừng sinh trưởng và đen
lại do bị bào tử nấm phủ kín. Nấm Fusarium và Macrophomina ở những đất không
thoát nước có thể làm chết cây con hoặc cây 3, 4 tuổi. Cần tỉa quả, đốn cành đề quả
phân bố đều, cành lá thông thoáng. Phun thuốc trừ nấm có gốc đồng: boócđô,
oxyclorua đồng, Anvil để trừ.
- Ruồi đục quả cần triệt để thực hiện các biện pháp như ở phần 3.10.
3.12. Thu hoạch
- Ổi sau trồng 8 - 10 tháng được thu hoạch, cần thu hoạch đúng lúc khi vỏ quả
chuyển từ màu xanh đậm sang màu xanh nhạt hoặc trắng, Hái quả, phân loại, xếp nhẹ
nhàng vào hộp, để cả màng xốp bọc quả để tránh xây xát vỏ, vận chuyển cẩn thận đến
nơi tiêu thụ.
- Cam, quýt hàng năm có thể thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 1 năm sau. Khi hái
cần phân loại và cho vào hộp giấy hoặc sọt có lót rơm, vỏ bào...với lượng 20 kg/hộp.
Không nên để quả quá lâu trên cây sẽ hại cây, ảnh hưởng đến vụ quả năm sau.

4. ĐỊA CHỈ VÀ PHẠM VI ỨNG DỤNG
Các vùng trồng cam, quýt trong cả nước.