Cho vay theo chuỗi giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào tài sản thế chấp và tăng cường vốn cho nông nghiệp như thế nào?

Cho vay theo chuỗi giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào tài sản thế chấp và tăng cường vốn cho nông nghiệp như thế nào?

Thiếu tài sản thế chấp vẫn là nguyên nhân chính dẫn tới dư cầu tín dụng ở cấp hộ gia đình và cả các doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia chuỗi giá trị. Điều này đặt ra sự cần thiết cần đổi mới phương thức cho vay nông nghiệp, trong đó cho vay theo chuỗi giá trị được xem là hướng đi tiềm năng. Mục đích của cho vay theo chuỗi đó chính là giảm thiểu những yêu cầu khắt khe về tài sản thế chấp để nông dân và các tác nhân khác có thể tiếp cận tín dụng thuận lợi hơn. Trong chuỗi giá trị thì những dạng thế chấp như hợp đồng mua bán, sản phẩm của chính các tác nhân và sự đảm bảo của các tác nhân tham gia chuỗi là khá phổ biến. Cho vay theo chuỗi giá trị tạo ra cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính của khu vực nông thôn, nhất là đối với các hộ sản xuất nhỏ, vốn là những mắt xích tham gia những chuỗi sản xuất lớn.

Chuỗi giá trị sẽ giúp nông dân trên các phương diện như:

• Tiêu thụ nông sản theo tổ nhóm hợp tác giúp nông dân bán được giá cao hơn;
• Giúp nông dân tiếp cận tốt hơn với dịch vụ khuyến nông, tín dụng, từ đó tăng năng suất, sản lượng và giá trị nông sản;
• Thông qua các mối liên kết giữa các tác nhân, nông dân được đào tạo kiến thức kinh doanh, quản trị, kỹ thuật canh tác, thu hoạch và sơ chế sản phẩm;
• Thông qua liên kết với các tác nhân, nông hộ tiếp cận tốt hơn với các yếu tố đầu vào như tín dụng và thị trường tiêu thụ;
• Các mối quan hệ trong chuỗi có thể thay thế cho tài sản thế chấp. Khi người mua có uy tín sẵn sàng bảo lãnh cho người sản xuất, thì dù những hộ nhỏ lẻ cũng sẽ trở thành những khách hàng hấp dẫn đối với các tổ chức tín dụng và do đó các rào cản tiếp cận tín dụng sẽ dần được tháo gỡ.
• Tiếp cận tín dụng theo chuỗi là một cách để quản lý và ứng phó rủi ro. Khi nông dân, thương lái, tác nhân chế biến và các tác nhân khác hợp tác với nhau, rủi ro trong sản xuất kinh doanh có thể được giảm thiểu. Những rủi ro về dòng tiền nông dân sử dụng để hoàn trả vốn có thể được giải quyết thông qua việc thanh toán từ thương lái/doanh nghiệp thu mua.
• Ngân hàng có thể xem xét cho vay các thành viên tham gia liên kết không có bảo đảm bằng tài sản nếu kiểm soát được dòng tiền của chuỗi liên kết.

            Để triển khai cho vay theo chuỗi, trước hết, các chuỗi giá trị cần được xác định rõ định hướng, tầm nhìn và mô hình phát triển của chuỗi. Trên cơ sở đó sẽ xác định các nhu cầu đầu tư cần thiết, trong đó có nhu cầu từ nguồn vốn tín dụng làm cơ sở thiết kế các giải pháp và chính sách can thiệp của nhà nước để thúc đẩy cho vay theo chuỗi. Những điều kiện cần để triển khai cho vay theo chuỗi là cần tăng cường tiếp cận tài khoản ngân hàng của các hộ, thúc đẩy tiêu thụ qua hợp đồng giữa nông dân và doanh nghiệp nhằm giảm rủi ro thị trường, xây dựng các vùng chuyên canh nông nghiệp. Doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm cần có các chính sách và cam kết thúc đẩy thu mua qua hợp đồng, chia sẻ rủi ro với nông dân trong điều kiện sản xuất gặp khó khăn để duy trì và phát triển bền vững vùng nguyên liệu, từ đó thúc đẩy cho vay theo chuỗi giá trị. Các ngân hàng cần tích cực tìm hiểu sự vận hành của chuỗi để nắm rõ nhu cầu và đánh giá tính khả thi cho vay vốn đối với các tác nhân, từ đó, ngân hàng sẽ linh hoạt hơn trong quyết định cho vay.

            Những vấn đề trên đây sẽ được phân tích rõ hơn với sự vận dụng vào hai chuỗi giá trị quế và măng Bát Độ tại tỉnh Yên Bái. Thông tin chi tiết sẽ được chia sẻ, thảo luận trong học phần “Tài chính nông nghiệp”, thuộc chương trình đào tạo ngành Kinh tế nông nghiệp, Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên. (Mã ngành tuyển sinh ngành Kinh tế nông nghiệp: 7620115).

TS. Đỗ Xuân Luận