Hội thảo về tác động của biến đổi sử dụng đất đến lưu vực sông Cầu

HỘI THẢO KHOA HỌC VỀ CHUYÊN ĐỀ “ASSESSING THE IMPACT OF LAND-USE CHANGES ON STREAM DISCHARGE AND SEDIMENT YIELD IN PHU LUONG WATERSHED USING SWAT MODEL”

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sáng ngày 11-09-2012, tại Trường ĐH Nông Lâm Thái Nguyên, khoa Tài nguyên và Môi trường phối hợp với phòng Quản lý Đào tạo Sau đại học đã tổ chức hội thảo khoa học với chuyên đề “Assessing the Impact of Land-use Changes on Stream Discharge and Sediment Yield in Phu Luong Watershed Using SWAT Model” (Đánh giá ảnh hưởng của thay đổi sử dụng đất đến lưu lượng dòng chảy và bồi lắng (bùn cát) lưu vực sông Phú Lương bằng mô hình SWAT) do TS. Phan Đình Binh trình bày.

Đến dự buổi hội thảo khoa học gồm có:

           - Đại diện phòng Quản lý Đào tạo Sau đại học có PGS. TS. Đào Thanh Vân - Phó Trưởng phòng.

           - Đại diện Ban Chủ nhiệm khoa Tài nguyên và Môi trường có TS. Hoàng Văn Hùng - Trưởng khoa; PGS.TS. Đỗ Thị Lan - Phó Trưởng khoa, cùng các giảng viên, các nhà khoa học, sinh viên của khoa và những người quan tâm.

Hội thảo đã được nghe TS. Phan Đình Binh trình bày kết quả nghiên cứu về ứng dụng mô hình SWAT trong quản lý lưu vực sông trên thế gới cũng như ở Việt Nam. Nội dung báo cáo chỉ rõ: Mô hình SWAT (Soil and Water Assessment Tools) là một mô hình vật lý được xây dựng từ những năm 90’s do tiến sỹ Dr. Jeff. Arnold thuộc Trung tâm nghiên cứu đất nông nghiệp USDA- Agricultural Research Service (ARS) xây dựng. Mô hình này được xây dựng để mô phỏng ảnh hưởng của việc quản lý sử dụng đất đến nguồn nước, bùn cát và hàm lượng chất hữu cơ trong đất trên hệ thống lưu vực sông trong một khoảng thời gian nhất định. Mô hình chia lưu vực ra thành các vùng hay các lưu vực nhỏ. Phương pháp sử dụng các lưu vực nhỏ trong mô hình khi mô phỏng dòng chảy rất tiện lợi khi các lưu vực có đủ số liệu về sử dụng đất cũng như đặc tính của đất. Xét về toàn lưu vực thì mô hình SWAT là một mô hình phân bố. Mô hình này chia dòng chảy thành 3 pha: pha mặt đất, pha dưới mặt đất (sát mặt, ngầm) và pha trong sông. Việc mô tả các quá trình thuỷ văn được chia làm hai phần chính: phần thứ nhất là pha lưu vực với chu trình thuỷ văn kiểm soát khối lượng nước, bùn cát, chất hữu cơ và được chuyển tải tới các kênh chính của mỗi lưu vực. Phần thứ hai là diễn toán dòng chảy, bùn cát, hàm lượng các chất hữu cơ tới hệ thống kênh và tới mặt cắt cửa ra của lưu vực.

Bên cạnh đó TS. Binh cũng trình bày kết quả nghiên cứu cụ thể ở lưu vực sông Phú Lương. Ngày nay, trước thực trạng sử dụng đất và việc khai thác và sử dụng tài nguyên nước thuộc lưu vực sông này đã làm biến đổi lưu lượng dòng chảy và bồi lắng trong vài năm trở lại đây, đặc biệt là lưu vực thuộc địa phận huyện Phú Lương – Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu chỉ rõ tính năng của “công cụ đánh giá đất và nước“ - SWAT. Chuyên đề đã xây dựng được mô hình mô phỏng ảnh hưởng của việc quản lý sử dụng đất lưu vực sông Cầu trên địa phân huyện Phú Lương đến lưu lượng nước và bùn cát trong khoảng thời gian từ 1996 - 2010 và xây dựng các kịch bản dự báo đến năm 2040 như hình 1, 2, 3.

Hình 1: Mô hình mô phỏng lượng mưa, lưu lượng nước và các chỉ số đánh giá mô hình tại lưu vực sông Phú Lương giai đoạn 1996 - 2010.

Hình 2: Mô hình mô phỏng lượng bùn cát (bồi lắng)vvà các chỉ số đánh giá mô hình tại lưu vực sông Phú Lương giai đoạn 2002 - 2010.

Hình 3: Các kịch bản dự báo lưu lượng dòng chảy và bùn cát (bồi lắng) đến năm 2040 tại lưu vực sông Phú Lương

Các ý kiến tại hội thảo nêu lên những mối lo ngại trong quá trình nghiên cứu hiện tại cũng như trong tương lai về: môi trường nước, môi sinh, kiểm soát lũ, thoát nước, thủy lợi, dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật v.v. tác động đến sản xuất, sức khỏe con người và nguồn nước sinh hoạt, đặc biệt là vấn đề ứng phó với biến đổi khí hậu. Tiến sĩ Hoàng Văn Hùng nhận định: “Sử dụng mô hình SWAT trong nghiên cứu quản lý lưu vực là một hướng nghiên cứu vừa mang tính ứng dụng thực tiễn, vừa chứa đựng hàm lượng khoa học cao. Nhiều quốc gia trên thế giới đã ứng dụng mô hình này trong việc đối phó với biến đổi khí hậu v.v. Vì vậy tôi cho rằng trong thời gian tới cần có thêm các nghiên cứu theo hướng này để cán bộ, giáo viên và sinh viên khoa TNMT sẽ được tiếp cận sâu hơn nữa trong việc ứng dụng các công cụ đánh giá hữu hiệu như công cụ SWAT”.

Thông qua hội thảo này, cách tiếp cận mới trong nghiên cứu quản lí lưu vực đã được rất nhiều nhà khoa học quan tâm, hội thảo cũng mở ra một hướng nghiên cứu mới cho cán bộ, giảng viên và sinh viên của khoa trong thời gian tới góp phần tích cực vào việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong phạm vi rộng.

Một số hình ảnh trong buổi hội thảo

Các đại biểu tập trung theo dõi nội dung chuyên đề

Các đại biểu tập trung theo dõi nội dung chuyên đề

Đông đảo cán bộ giáo viên và những người quan tâm tới thao dự

TS. Hoàng Văn Hùng - Trưởng khoa TNMT phát biểu trong hội thảo

BQT.TNMT