Những vấn đề về nâng cao chất lượng đào tạo và giải pháp tạo động lực học tập - NCKH cho sinh viên

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC THEO QUÁ TRÌNH, TẠO ĐỘNG LỰC HỌC TẬP VÀ NGHIÊN CỨU CHO SINH VIÊN

                                                        TS. Vũ Thị Thanh Thủy

         Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là khâu cuối cùng của quá trình dạy học nhưng đồng thời cũng khởi đầu cho một chu trình đánh giá mới với một chất lượng cao hơn. Vì thế, có thể xem kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là bánh lái điều khiển quá trình dạy học, đóng vai trò kiểm chứng kết quả đổi mới nội dung, phương pháp theo mục tiêu môn học đã đề ra trong những thời điểm nhất định; giúp cho việc định hướng, điều chỉnh kế hoạch dạy học tiếp theo tiến hành phù hợp và có hiệu quả hơn. Xu hướng chung của thế giới hiện nay là chuyển từ dạy học tập trung vào mục tiêu, nội dung chương trình sang tập trung vào việc tổ chức quá trình dạy học để phát triển học tập, nhằm hình thành các năng lực khác nhau cho người học.

        Cách đánh giá kết quả học tập sẽ quy định cách dạy và cách học tương ứng. Vì vậy khi chuyển việc đào tạo theo hướng tiếp cận năng lực thì quá trình đánh giá cũng thay đổi, từ việc đánh giá kiến thức với những hình thức đánh giá truyền thống thông qua các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan và các dạng câu hỏi tự luận chuyển sang đánh giá phải thống nhất giữa tri thức và việc thực hiện những tri thức ấy. Cách đánh giá này không chỉ yêu cầu người học biết học thuộc, ghi nhớ mà còn phải biết vận dụng kiến thức vào giải quyết những nhiệm vụ trong thực tiễn cuộc sống. Như vậy, cách đánh giá theo tiếp cận năng lực chú trọng đầu ra của người học và mục tiêu đánh giá là xem người học làm được gì, có năng lực gì chứ không phải chỉ đánh giá xem người học biết những gì.

     Khoa Quản lý tài nguyên là một đơn vị đào tạo, trong những năm qua Khoa vẫn duy trì cách đánh giá theo phương pháp truyền thống, thực sự cách đánh giá này đang tồn tại một vài bất cập, vì vậy để nhìn nhận và đánh giá lại toàn bộ quy trình quản lý, đánh giá thi là một việc hết sức quan trọng, không làm được ngay trong thời gian ngắn mà cần sự nỗ lực của toàn bộ giáo viên trong toàn trường. Chuyên đề chỉ cung cấp một phần quan điểm từ góc nhìn của tác giả.

1.Thực trạng và kết quả đạt được trong công tác đánh giá môn học tại Khoa

1.1.Hình thức thi

-Có ba loại hình thức thi tại khoa:

-Thi viết: 32%

-Thi vấn đáp: 37,5%

-Thi trắc nghiệm giấy: 3,5%

-Thi trắc nghiệm máy: 28% 

1.2. Kết quả đánh giá

       Kết quả  học tập của các môn học được đánh giá  theo thang điểm 10 với các trọng số các điểm bộ phận như  sau:

   20% đánh giá tính chuyên cần của sinh viên

    30% đánh giá kết quả kiểm tra giữa kì

    50% đánh giá kết quả thi cuối kì

1.3. Phương thức đánh giá

- Đánh giá điểm chuyên cần của sinh viên

Số buổi tham gia lớp học của sinh viên

          Tinh thần tham gia của sinh viên trong các tiết học và các giờ thảo luận

-Đánh giá kết quả kiểm tra giữa kì

Thi viết

-Đánh giá cuối học phần

      Thi viết, trắc nghiệm, vấn đáp

2. Tồn tại trong cách tổ chức thi, quản lý thi hiện nay

     Phạm vi thi và kiểm tra: vẫn còn tình trạng một số môn học giới hạn phạm vi qúa hẹp trên một diện rất rộng kiến thức sinh viên được học, do đó dẫn tới tình trạng sinh viên học tủ, học lệch, học đối phó.

     Nội dung thi và kiểm tra: các câu hỏi thi và kiểm tra còn nhiều trùng lắp, thiếu sáng tạo. Nhiều câu hỏi chủ yếu là tái hiện kiến thức lý thuyết, thậm chí ra đúng như đề mục trong bài, vì vậy nhiều sinh viên bỏ tiết không đi học nhưng vẫn thi đươc̣ là nhờ học thuộc lòng (học vẹt, không cần hiểu) hoặc quay cóp.

    Ngoài ra một vấn đề nữa cũng cần phải quan tâm đó là vẫn còn có tình trạng (mặc dù rất là cá biệt) giáo viên trong khoa do chạy theo thành tích nên dẫn tới tâm lý dễ dãi trong vấn đề đánh giá sinh viên của mình, ảnh hưởng đến tính động viên thi đua trong sinh viên.

   Phương pháp đánh giá sinh viên chưa thực sự động viên sinh viên phấn đấu vươn lên trong học tập. Việc đánh giá sinh viên của mỗi giảng viên chưa thực sự đồng nhất, còn nhiều sai biệt khác nhau, có môn thì quá chặt, có môn thì quá lỏng.

  Thi giữa kỳ, hiện nay quy định là phải thi viết là hơi cứng nhắc dẫn đến sinh viên chỉ học một số câu hỏi nhất định hoặc tìm cách pho to, coppy để đạt điểm.

   Một số môn thi chưa công bố cách đánh giá, yêu cầu  cách thi với sinh viên vào đầu môn học làm cho sinh viên mù mờ về kiến thức cần đạt sau môn học lẫn cách đánh giá dẫn đến không biết học kiểu gì? Sau môn học này mình sẽ thu được kiến thức gì để đap ứng cho chuẩn đầu ra khi ra trường?

       Giáo viên thường không có các giờ hướng dẫn trước khi thi, bài thi hoặc bài tiểu luận của sinh viên chưa được đánh giá thường xuyên, giải thích đúng sai, lý do đãn đến không thúc đẩy người học .

   Thời gian ôn thi quá ngắn, không đủ cho sinh viên ôn tập và hệ  thống lại  kiến thức đã học.

3. Cách đánh giá tại một số trường đại học tại Úc

3.1. Công khai mọi thông tin về đánh giá môn học, xây dựng nội dung và thời gian biểu cho các hình thức đánh giá ngay từ đầu học kỳ

            Sinh viên được cung cấp ngay từ đầu yêu cầu và đánh giá của giảng viên đối với mỗi học phần. Cụ thể sinh viên sẽ được cung cấp các hình thức đánh giá khác nhau (bài luận, quizz online, thi viết, presentation…); chi tiết nội dung của mỗi hình thức đánh giá (bài luận có đề tài gì, exam gồm những chủ đề nào…); thời gian cụ thể cho mỗi hình thức đánh giá (hạn nộp bài luận, thời gian thi giữa kỳ và cuối kỳ, thời gian làm quizz online);

           Việc công khai những thông tin này sẽ giúp cho sinh viên có được cái nhìn tổng quan ngay từ đầu về các công việc cụ thể phải làm đối với học phần này. Từ đó, sinh viên có thể chủ động sắp xếp lịch học để đảm bảo hoàn thành yêu cầu của môn học. Ngoài ra, cách thức này còn đảm bảo được tính nghiêm túc trong việc thực hiện đánh giá môn học.

3.2. Kết hợp các hình thức đánh giá khác nhau cho một học phần nhằm nâng cao tính chính xác trong việc đánh giá sinh viên

     Tại Úc, đánh giá một môn học thường bao gồm nhiều hình thức khác nhau. Thông thường một môn học phải bao gồm ít nhất 3 hình thức đánh giá kết hợp trở lên như làm bài luận, thuyết trình, thi viết... Các hình thức này được phân bổ đều trong suốt học kỳ.

      Quy định này giúp cho việc đánh giá được công bằng và chính xác, đánh giá cả một quá trình, tạo điều kiện cho sinh viên có thể phát triển một cách toàn diện kiến thức và kỹ năng của cá nhân. Ngoài ra, điều này còn hạn chế sự may rủi trong thi cử.

3.2. Công khai việc chấm điểm và tạo điều kiện cho sinh viên có thể xem lại bài thi

    Điểm thi giữa kỳ, quizz online và đánh giá bài luận đều được công bố sau khi thi hoặc nộp bài khoảng một đến hai tuần. Sau khi công bố điểm, giáo viên đồng thời công bố thời gian cụ thể cho sinh viên có nhu cầu để đăng ký xem lại bài thi của mình. Buổi gặp này giáo viên trực tiếp giải quyết các thắc mắc của sinh viên. Các bài thi đều có barem điểm rất rõ ràng để giúp cho sinh viên có thể dễ dàng xem lại bài làm của mình.

      Việc này nhằm mục đích tạo ra sự công bằng và minh bạch trong việc đánh giá kết quả. Đồng thời còn tạo điều kiện cho sinh viên có thể củng cố lại kiến thức và trao đổi với giáo viên về các thắc mắc của mình.

3.3. Công tác tổ chức đánh giá

Đối với bài luận:

     Sinh viên được cung cấp chi tiết đề tài, yêu cầu và thời gian nộp, tỷ trọng phần trăm điểm số của từng bài luận. Thông thường hình thức nộp bài là online qua hệ thống kiểm tra của trường. Việc này giúp ngăn chặn được tình trạng đạo văn.  Quy định rất rõ ràng tỷ lệ giống trong định mức cho phép là bao nhiêu (thông thường là dưới 20%). Nêu vi phạm, sinh viên sẽ bị phạt rất nặng, thường là điểm rớt. Việc nộp bài chậm cũng được quy định trừ điểm rất rõ ràng và nghiêm khắc.

Đối với bài thi viết:

       Giáo viên luôn công bố công khai nội dung, kết cấu và thậm chí mẫu bài thi thử cho sinh viên. Việc này giúp cho sinh viên có thể chủ động ôn tập đúng trọng tâm.

      Sinh viên có môt tuần để ôn tập trước khi thi. Tuần ôn tập này giúp cho sinh viên hệ thống lại kiến thức trong suốt quá trình học và chuẩn bị chu đáo cho việc thi.

      Giáo viên tổ chức rất nhiều buổi hướng dẫn giải đáp trực tiếp cho sinh viên ngoài thời gian tư vấn hàng tuần trước thời gian thi chính thức.

     Nội quy thi được công bố ngay từ đầu môn học và giúp cho sinh viên tránh được các sơ sót đáng tiếc trong quá trình thi.

      Sinh viên nếu vì lý do chính đáng không tham gia được kỳ thi chính thức sẽ đăng ký hoãn thi được bố trí  một lần thi bổ sung. Kết quả đều có giá trị như nhau.        Thời gian thi bổ sung được công bố sau khi có kết quả thi lần đầu khoảng một tuần và thường diễn ra sau lần thi thứ nhất khoảng một tháng..

       Tổ chức thi và giám sát thi rất chặt chẽ và nghiêm khắc. Việc này giúp cho việc đánh giá được công bằng và khách quan.

      Nội dung của bài thi viết thường bao gồm tất cả các kiến thức trong suốt quá trình học. Vì vậy thời gian làm bài thi một học phần thường là từ 2h trở lên. Việc này hạn chế được tình trạng học tủ, học lệch của sinh viên.

3.4. Bảng đánh giá của sinh viên về môn học và giáo viên

       Khi gần kết thúc một môn học, sinh viên đều được cung cấp một bảng đánh giá bao gồm 2 phần: đánh giá đối với môn học và đánh giá phương pháp giảng dạy của giáo viên. Mỗi phần đều được xây dựng chi tiết các chỉ tiêu cụ thể để có thể đánh giá một cách toàn diện nhất mục tiêu của môn học và phương pháp giảng dạy của giáo viên.

         Quy định này giúp cho hội đồng xây dựng chương trình môn học có thể nắm bắt được nhu cầu thực tế của sinh viên và đáp ứng được những mong muốn chính đáng và hợp lý của sinh viên đối với môn học. Ngoài ra, giáo viên cũng có thể điều chỉnh và hoàn thiện được phương pháp giảng dạy của mình. Tại Uc, sinh viên thậm chí còn có quyền yêu cầu thay đổi giáo viên môn học nếu không thỏa mãn. Những đánh giá của sinh viên thường được lưu ý ghi nhận và thay đổi trong học kỳ tiếp theo.

3. Đề xuất một số giải pháp

        Đối với bất kỳ kiểu đánh giá nào việc đầu tiên quan trọng nhất là người thầy phải xác định môn học kết thúc ở đâu, sinh viên phải làm gì sau một giai đoạn học tập.. Do vậy, nếu không xác định được rõ ràng chuẩn đầu ra của môn học thì không thể có một thang đo tốt. Chuẩn đầu ra môn học phải có tính bao quát cao trên nhiều mặt, phản ánh chính xác năng lực của sinh viên, phù hợp với các chuẩn mực khoa học theo từng học phần. Do vậy xây dựng cách đánh giá bắt buộc phải gắn chặt với chuẩn đầu ra của môn học

       Thay đổi dần từ cách đánh giá truyền thống sang cách đánh giá thực. Theo cách đánh giá truyền thống chúng ta chỉ quan tâm đến lượng kiến thức mà sinh viên thu nhận được chứ ít khi đánh giá sinh viên sẽ sử dụng những kiến thức đó trong cuộc sống ra sao. Ngược lại, đánh giá thực bao gồm những nhiệm vụ như trình diễn, sản phẩm và cả những câu hỏi  đòi hỏi sinh viên có sự vận dụng trực tiếp kiến thức, kỹ năng vào đời sống thực.

      Thay đổi cách đánh giá thì hình thức tổ chức, quản lý thi cũng phải thay đổi, nhà trường cần trao quyền chủ động nhiều hơn cho giáo viên. Quá trình dạy học trong trường cũng nhờ đó mà trở nên sống động hơn, giảng viên sẽ tìm tòi, sáng tạo hơn để tìm ra các bài tập hay, hỗ trợ sinh viên thực hiện các nhiệm vụ đó. Sinh viên sẽ khát khao hơn trong quá trình học tập, rèn luyện kỹ năng để làm một việc có ý nghĩa hơn ngay từ khi còn trên ghế nhà trường.

      Áp dụng hình thức thi kiểm tra giữa kỳ một cách linh hoạt phù hợp, như : thi viết, thi vấn đáp, tiểu luận…….Tuỳ vào đặc trưng môn học, khối lượng kiến thức, đặc trưng nghề nghiệp tương lai của sinh viên, mà chúng ta có sự lựa chọn, phối hợp vận dụng linh hoạt các hình thức phù hợp nhằm đạt được hiệu qủa cao và công bằng.

        Nội dung thi phải đảm bảo toàn diện, gắn lý luận với thực tiễn, tránh tình trạng tái hiện đơn thuần lý thuyết và thiếu tính vận dụng sáng tạo, nhằm hướng đến mục đích vừa kiểm tra được trên diện rộng những kiến thức cơ bản mà sinh viên cần nắm, vừa tạo điều kiện cho người học được rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ và được bộc lộ các khả năng tư duy phong phú của mình.

    Đổi mới kiểm tra đánh giá phải bắt đầu từ việc xác lập những mục tiêu học tập gắn chặt với đời sống thực, rồi từ đó đổi mới chương trình giảng dạy. Đây là công việc khó, phải tiến hành trong thời gian dài, tốn nhiều công sức và tâm huyết của các thầy cô nhưng đã đến lúc phải bắt đầu!

                                                                                              Tháng 6 năm 2018