Sử dụng máy tính trong dạy học

Với sự phát triển của các phương tiện truyền thông thông tin, người thầy giáo không còn đóng vai trò như là nguồn thông tin duy nhất, như người điều khiển và đánh giá duy nhất, như người theo dõi và quản lý duy nhất của quá trình dạy học nữa. Thay vào đó, người thầy đóng vai trò là người tổ chức, người dẫn đầu, người cùng học, người tư vấn. Sự xuất hiện và thâm nhập của máy tính trong thời đại “công nghệ thông tin” đã làm cho những biến đổi trên trở lên sâu sắc hơn, quyết liệt hơn.

Với khả năng ngày càng mạnh của các ngôn ngữ lập trình, với ưu thế tuyệt đối của các phương tiện dạy học, máy tính còn một số vai trò nổi bật sau:

* Máy tính là công cụ trình diễn nội dung thông tin.

Đa số các giáo viên hiện nay khai thác vai trò này của máy tính. Do đặc trưng của nó, máy tính có thể trình diễn các dạng thông tin khác nhau, như văn bản, hình ảnh, hoạt hình, video, mô phỏng, âm thanh một cách linh hoạt và rõ ràng cho từng cá nhân cũng như cả lớp. Nội dung thông tin mà máy tính có khả năng trình diễn cũng đa dạng, từ thông tin về khái niệm đến những thông tin về quy trình thao tác. Tuy nhiên quan trọng hơn, máy tính có thể cho phép tạo ra nhiều kiểu hình trình diễn bằng cách phối hợp các thành phần thông tin riêng lẻ theo những trật tự khác nhau, như thế có thể huy động hơn, cũng như tạo ra những kiểu trình bày phù hợp với đặc điểm đa dạng của người học hơn. Nhưng cần lưu ý rằng, không được lạm dụng quá mức vai trò này của máy tính, hay sử dụng nó một cách tùy tiện, ví dụ như: chiếu toàn bộ một trang tài liệu gõ trên word lên màn hình, hay cho các chữ bay lượn, dùng những tín hiệu âm thanh vô nghĩa... Cần tuân theo các nguyên tắc sư phạm khi trình diễn thông tin.

* Máy tính hướng dẫn thực hành

Máy tính có thể được sử dụng trong các tiết thực hành, thông qua các ngôn ngữ nhiều phần mềm chuyên dùng, cho phép giáo viên trình chiếu mà không cần đến các phòng thực hành.

* Máy tính là công cụ kiểm tra đánh giá

Máy tính làm công việc kiểm tra đánh giá học sinh nhiều công cụ phần mềm cho phép tạo ra các bài kiểm tra thích hợp với mọi cấp độ, mọi dạng tài liệu.

Không những chỉ kiểm tra và đưa ra đánh giá phản hồi, máy tính còn có thể lưu trữ kết quả để theo dõi sự tiến bộ của học sinh trong quá trình học tập.

* Máy tính là nguồn tư liệu để khám phá

Với sự trợ giúp của máy tính, đặc biệt là của mạng internet, người ta đã nghiên cứu xây dựng nhiều cơ sở dữ liệu làm tài nguyên cho học sinh thực hiện học tập khám phá, người ta có thể có nhiều kênh cung cấp các tài nguyên này như cung cấp qua internet, qua CD – Rom...

* Máy tính là môi trường trao đổi thông tin

Với khả năng của mình, máy tính có thể tạo ra môi trường học tập mới, cho phép học sinh được học với rất nhiều thầy giáo trong quá trình học tập cũng như tiếp xúc, trao đổi trực tiếp với giáo viên, các bạn học và các chuyên gia trong các lĩnh vực có liên quan.

Để sử dụng máy tính một cách có hiệu quả thì còn phải phụ thuộc vào mức độ sử dụng máy tính trong dạy học, phụ thuộc vào nội dung, đặc điểm của từng bộ môn.

Qua kinh nghiệm sử dụng thì tôi rút ra mức độ sử dụng máy tính trong dạy học, phụ thuộc vào nội dung, đặc điểm của từng bộ môn.

Trong quá trình sử dụng máy tính vào dạy học giáo viên phải trải qua giai đoạn “xung đột nhận thức” ở giai đoạn này “sự phô diễn máy tính là không thể tránh khỏi cho dù giáo viên có chú ý hay không”. Sau đó giáo viên sẽ ngần ngại sử dụng máy tính và để khắc phục tình trạng này, họ bị buộc phải hoặc tìm kiếm thông tin, học hỏi thêm để sử dụng tốt hơn, hoặc là cố ý tránh xa máy tính.

Sử dụng máy tính vào trong ứng dụng CNTT trong dạy học, đó là quá trình giáo viên đi từ không đến ngại và sau đó là sử dụng một cách máy móc và cuối cùng là sử dụng thành thạo và có sáng tạo

* Về phương diện sư phạm thì có 2 mức:

- Sử dụng máy tính như một công cụ trình diễn đơn thuần, với mức độ này máy tính và các phương tiện đi kèm chỉ là công cụ để giáo viên trình bày nội dung học tập thay cho các phương tiện khác. Ví dụ: Như trong bộ môn công nghệ thì thường dùng để trình chiếu các hình ảnh về cấu tạo động cơ hoặc các hình biểu diễn mẫu trong phần vẽ kỹ thuật. Mức độ này thường xảy ra đối với trong lớp chỉ có một máy tính giành cho giáo viên, đồng thời giáo viên lại không được trang bị đày đủ kiến thức về thiết kế dạy học, kỹ thuật dạy học.

- Sử dụng máy tính như một công cụ tổ chức và điều khiển quá trình học tập. Máy tính không phải chỉ trình diễn thông tin đơn thuần mà máy tính còn dùng để tạo ra các tình huống, có vấn đề qua mô phỏng hoặc video, phối hợp lồng ghép hình ảnh âm thanh... Nếu kịch bản sư phạm được thiết kế tốt, giáo viên có kỹ năng sư phạm giỏi, giáo viên có thể tổ chức giờ học sinh động. Mức độ này đòi hỏi người thiết kế phải có khả năng viết kịch bản tốt.

Để tránh rơi vào tình trạng phô diễn các kỹ thuật máy tính thì khi thiết kế một bài giảng có sự hỗ trợ của máy tính bao gồm: thiết kế kỹ thuật và thiết kế kịch bản.

- Thiết kế kỹ thuật là xác định cấu trúc bài giảng thể hiện trên máy tính, các trang chủ yếu, cơ sở dữ liệu, giao diện các trang các phần mềm, sơ đồ...

- Thiết kế kịch bản bao gồm: kịch bản sư phạm, kịch bản hình ảnh và kịch bản kỹ thuật.

(ST, Nguồn internet)