Bài viết thứ nhất có tiêu đề “Quốc tế hóa đại học là xu thế không thể cưỡng lại”. Đây là bài phỏng vấn của báo Tuổi trẻ cuối tuần với PGS. Ngô Quang Hưng, Đại học bang New York ở Buffalo – Mỹ. Theo PGS. Ngô Quang Hưng, để phát triển chất lượng giáo dục đại học ở Việt Nam thì xu thế mà các trường đại học trong nước không thể cưỡng lại là tạo môi trường để thu hút được người giỏi và tạo điều kiện cho họ phát triển năng lực phục vụ giảng dạy và nghiên cứu. Đồng thời, ông cũng kiến nghị Nhà nước tạo điều kiện để các trường đại học được tăng quyền tự chủ và lãnh đạo các trường đại học cần chủ động tìm cho trường đại học của mình một hướng đi phù hợp để nâng cao chất lượng đào tạo. Đây là một bài viết hay với nhiều thông tin bổ ích. Nội dung chi tiết có thể xem tại: http://tuoitre.vn/tin/tuoi-tre-cuoi-tuan/gap-go-va-doi-thoai/20150302/quoc-te-hoa-dai-hoc-la-xu-the-khong-the-cuong-lai/715211.html
Bài viết thứ 2 với tiêu đề “Giải pháp nào để phát triển các trường đại học Việt Nam”. Đây là bài viết có tính gợi mở để thu hút trao đổi và phản biện của độc giả nên tác giả đề nghị không công khai danh tính. Chúng tôi xin đăng tải toàn văn bài viết “Giải pháp nào để phát triển các trường đại học Việt Nam” và mong nhận được ý kiến trao đổi của các quý độc giả.
Theo tác giả để phát triển được trường đại học, nâng cao được chất lượng đào tạo đại học ở Việt Nam nói riêng và nhiều nước đang phát triển nói chung thì trước tiên chúng ta phải tìm được được lời giải cho một vòng LUẨN QUẨN của giáo dục đại học, đó là chất lượng đào tạo thấp, học phí thấp, nên lương giáo viên thấp, giáo viên phải dạy học nhiều không còn thời gian nâng cao trình độ, không có thời gian cập nhật bài giảng, không có thời gian truyền lửa cho sinh viên, quan tâm đến sinh viên, thậm chí vì tiết kiệm thời gian nên giáo viên không dám cho sinh viên làm bài tập hay viết tiểu luận vì không có thời gian để chấm bài, viết nhận xét cho sinh viên. Khi người thầy còn chưa làm được như mong đợi thì làm sao chúng ta có thể kỳ vọng học trò được đào tạo như mong muốn. Và tất yếu là chất lượng đào tạo thấp, chúng ta lại quay về cái “Node” ban đầu của vòng LUẨN QUẨN.
Theo tác giả, để có chất lượng đào tạo tốt yêu cầu cần là phải đảm bảo ngân sách hoạt động cho các trường đại học trong đó nâng cao thu thập cho giáo viên có vai trò quan trọng bậc nhất. Con người ai cũng cần có và phải làm mọi cách để có “cơm ăn, áo mặc” nên nếu giáo viên còn phải hàng ngày lo cơm ăn, áo mặc thì chúng ta không thể mong đợi giáo viên sẽ dành mọi thời gian công sức cho công việc… Vậy, làm sao để nâng cao nguồn thu cho trường đại học và nâng cao thu nhập cho giáo viên? Giải pháp có thể là:
Giải pháp 1: Tăng chỉ tiêu tuyển sinh để nâng cao nguồn thu cho trường đại học
Trước đây, chúng ta chỉ có giải pháp duy nhất là tăng chỉ tiêu tuyển sinh bằng việc mở thêm ngành đào tạo, tăng tuyển sinh nhiều hệ (chính quy, vừa học vừa làm, liên thông...), tăng chỉ tiêu tuyển sinh cho mỗi ngành. Các trường đã khá thành công với giải pháp này, nguồn thu từ học phí tăng lên, thu nhập tăng thêm cho giáo viên của nhiều trường đã là vài chục %, thậm chí là cả 100% lương cơ bản. Đây là công việc không quá khó khăn, áp dụng giải pháp này thì thành công là chắc chắn và thực tế cho thấy đã thành công trong giai đoạn trước mắt ở hầu hết các trường đại học.
Tuy nhiên, chắc chúng ta không thể nâng cao thêm được nữa chỉ tiêu tuyển sinh vì Bộ GD&ĐT đã có quy định về chuẩn tỷ lệ sinh viên/giảng viên. Hầu hết các trường đã tuyển sinh tới ngưỡng tối đa cho phép. Nhưng cần lưu ý rằng nếu áp dụng giải pháp này tức là số lượng sinh viên đông sẽ sinh ra một loạt các hệ lụy là giáo viên dạy quá nhiều, chất lượng giảng dạy và quản lý sinh viên không đảm bảo, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp không tìm được việc làm tăng cao, trường không tuyển sinh được theo chỉ tiêu cho phép và thu nhập của giáo viên sẽ thấp dần và…. Không tìm được lời giải cho vòng LUẨN QUẨN.
Giải pháp 2: Nâng cao chất lượng đào tạo, thu học phí cao hơn theo thỏa thuận với người học để nâng cao nguồn thu cho trường đại học
Giải pháp xây dựng các chương trình đào tạo chất lượng cao và thu học phí cao hơn đã được một số trường làm khá thành công từ những năm 2000 như: Trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Nông Lâm HCM với các chương trình đào tạo tiên tiến, chất lượng cao và POHE (Đào tạo theo định hướng nghề nghiệp)… Có thể nói, từ khi Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 23 /2014/TT-BGDĐT ngày 17 tháng 7 năm 2014 về đào tạo chất lượng cao trình độ đại học, các trường đại học Việt Nam chính thức có thêm giải pháp thứ 2 là nâng cao chất lượng đào tạo để nâng cao nguồn thu bằng việc xây dựng các chương trình đào tạo chất lượng cao, thu học phí cao hơn theo thỏa thuận với người học.
Thực tế cho thấy áp dụng giải pháp 2 bằng việc xây dựng các chương trình đào tạo chất lượng cao để nâng cao nguồn thu cho các trường đại học đã thành công ở nhiều trường, nhưng cũng đã thất bại ở không ít trường. Vì thực tế để nâng cao chất lượng đào tạo không phải là chuyện dễ làm và nếu ta phân tích để rút ra bài học về thành công và thất bại khi áp dụng giải pháp này ta sẽ thấy rất rõ: Ở đâu duy trì được đào tạo chất lượng cao theo đúng nghĩa thì thành công và trái lại ở đâu “Vỏ chất lượng cao và Ruột chất lượng thường” thì thất bại. Âu cũng là sự điều chỉnh đáng yêu theo cơ chế thị trường.
Lựa chọn nào cho trường đại học của bạn
Tác giả cho rằng các trường đại học lựa chọn giải pháp thứ 2 là tất yếu vì mô hình đào tạo đại học chất lượng cao và học phí theo thỏa thuận với người học đã được phát triển bền vững ở nhiều nước trên thế giới từ châu Âu, châu Á, châu Mỹ, châu Phi… Tuy còn mới ở Việt Nam, nhưng tác giả tin tưởng rằng mô hình đào tạo đã phát triển bền vững ở nhiều nước trên thế giới hoàn toàn có thể phát triển bền vững ở Việt Nam nếu chúng ta dám làm cách mạng, dám thay đổi một cách cơ bản cách nhìn về phát triển giáo dục đại học từ “xấu đều” sang “tốt lỏi” trong giai đoạn đầu để tạo ra điểm sáng, tạo ra sự bứt phá trong từng ngành học, từng trường đại học và cho cả nền giáo dục đại học của Việt Nam.
Những thách thức và giải pháp khi làm “cách mạng” để phát triển giáo dục đại học
Làm cách mạng ở đâu và trong lĩnh vực nào thì cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ai là người dám chịu rủi ro để làm cách mạng trong phát triển giáo dục đại học? Chắc chắn người đầu tiên phải là hiệu trưởng và lãnh đạo các trường đại học. Tuy nhiên, sự quyết tâm của mình hiệu trưởng và lãnh đạo đại học là chưa đủ. Họ cần sự sẻ chia khó khăn, cảm thông và ủng hộ của tập thể cán bộ giáo viên trong nhà trường, nhất là ở giai đoạn đầu của công cuộc cải cách: công việc bộn bề và quyền lợi lại chưa tương xứng.
Chúng ta không khó để tìm thấy người lãnh đạo có tinh thần đổi mới và không khó để tạo ra một tập thể nhỏ có tinh thần và quyết tâm đổi mới cao. Nhưng chúng ta không dễ gì để tạo ra một tập thể lớn có cùng nhận thức và cùng quyết tâm làm “cách mạng”. Nên thực tế cho thấy chiến lược “dàn hàng ngang” để cùng nâng cao chất lượng đào tạo thì thường khó thành công hoặc tạo ra sự thay đổi chậm chạp, hiệu quả không như mong đợi.
Vì vậy, ở mỗi trường đại học nếu chưa tìm thấy sự đồng thuận cao trong việc cải cách giáo dục, nâng cao chất lượng đào tạo đại trà thì cần chú trọng xây dựng các mô hình “Điển hình tiên tiến” để tạo điểm sáng, tổng kết và nhân rộng. Đây cũng là chiến lược để cả tập thể lớn của một trường đại học tạo cơ chế ưu đãi nhằm xây dựng “Điển hình tiên tiến” trong đào tạo chất lượng cao. Và khi “Điển hình tiên tiến” phát triển, khẳng định được chỗ đứng, nó sẽ làm đầu kéo cho các chương trình đào tạo khác trong nhà trường.
Ban BT&QT website cảm ơn những chia sẻ của tác giả bài viết và mong nhận được ý kiến chia sẻ của các quý thầy cô và độc giả cùng bàn về định hướng phát triển Trường Đại học Nông Lâm thành trường đại học đẳng cấp ở Việt Nam, có uy tín trong khu vực và trên thế giới. Mọi ý kiến xin gửi về địa chỉ email: admin@tuaf.edu.vn. Chúng tôi xin trân trọng cảm ơn!
Ban Biên tập và Quản trị Website
