Nghiên cứu tách chiết polysaccharides từ sinh khối nấm hương

Một trong những loại thực phẩm có tác dụng điều trị bệnh phải kể đến nấm ăn. Các nhà khoa học đã phân lập và xác định trong nấm ăn có hợp chất polysaccharides. Hợp chất này có tác dụng dược lý trên cơ thể người như: điều hòa miễn dịch, chống tế bào ung thư, phòng và chữa bệnh tim mạch, kháng virus, kháng khuẩn, ký sinh trùng,... [4]. Polysaccharides cũng có tác dụng chống lại các hoạt động của HIV, dẫn đến ức chế virus nhân bản và tế bào phản ứng tổng hợp [3]. Nguồn nguyên liệu thu hoạt chất polysaccharides không thể không kể tới nấm hương. Việc nuôi cấy hệ sợi nấm hương cho phép rút ngắn thời gian, không đòi hỏi các điều kiện khắt khe như trong nuôi trồng nấm thu quả thể. Việc thu hồi polysaccharides cũng rất cần thiết và quan trọng để tạo tiền đề cho những ứng dụng tiếp theo. Chính vì vậy, nhóm tác giả Nguyễn Hữu Nghị cùng với một số sinh viên của Khoa CNSH – CNTP, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tiến hành nghiên cứu nghiên cứu tách chiết polysaccharides từ sinh khối nấm hương nhằm phục vụ cho các nghiên cứu về sản xuất các chế phẩm từ nấm hương.

      Nhóm tác giả sử dụng dung môi là nước cất để tiến hành trích ly polysacharides. Tiến hành bổ sung dung môi trích ly với tỷ lệ nguyên liệu/dung môi trích ly là 1/20, 1/30, 1/40 g/ml, tại 100⁰C trong 60 phút. Kết quả của thí nghiệm trước được sử dụng cho các thí nghiệm tiếp theo. Để xác định được nhiệt độ dung môi trích ly và thời gian trích ly thích hợp, nhóm tác giả tiến hành thí nghiệm ở các nhiệt độ 80⁰C, 90⁰C, 100⁰C, thời gian 60, 90, 120 phút. Sau khi trích ly, dịch thu được sẽ được lọc qua vải gạc sạch hai lần để loại bỏ các bã lớn, các tạp chất bị lẫn và đem ly tâm ở 4000 rpm/phút trong 30 phút. Sau khi ly tâm xong thu lấy phần nổi và đem kết tủa với cồn 96⁰ theo tỷ lệ 1/4 trong 30 phút. Tiếp tục dùng giấy lọc đã sấy khô đến khối lượng không đổi để lọc dịch. Khi lọc xong đem sấy giấy lọc ở 50⁰C đến khối lượng không đổi để xác định lượng polysacharides thu được.

       Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ dung môi, thời gian và nhiệt độ trích ly đều ảnh hưởng đến quá trình trích ly polysacharides từ sinh khối nấm hương. Với lượng dung môi trích ly sử dụng càng nhiều thì hàm lượng polysaccharids thô thu được càng tăng. Điều này có thể giải thích lượng dung môi trích ly nhiều sẽ làm cho quá trình trích ly xảy ra nhanh hơn, lượng polysaccharides được hòa tan ra trong dịch chiết cao hơn, đồng thời làm giảm lượng polysacchrides hòa tan có trong bã [5]. Tại tỷ lệ nguyên liệu và dung môi 1/20 thu được hàm lượng polysaccharides là 5,60 (mg), 1/30 là  6,03 (mg) và 1/40 là 6,07 (mg). Tuy nhiên khi xử lý thống kê cho thấy giữa hai mức tỷ lệ 1/30 và 1/40 không có sự sai khác nhau ở mức ý nghĩa α = 0,05. Nhiệt độ dung môi trích ly càng cao thì hàm lượng polysaccharides thô thu được càng cao. Khi nhiệt độ tăng thì các phần tử dung môi chuyển động hỗn độn giúp cho quá trình di chuyển các phần tử dung môi xâm nhập vào sâu bên trong nguyên liệu cần trích ly, các polysaccharides hòa tan vào dung môi tạo thành dung dịch mixen (dịch chiết) [5]. Kết quả ở nhiệt độ 80⁰C hàm lượng polysaccharides thu được thấp nhất là 4,03 (mg/g) và cao nhất ở 100⁰C là 5,83 (mg/g). Trích ly cũng cần phải có thời gian để polysaccharides hòa tan ra dung môi chiết. Với thời gian trích ly càng lâu thì hàm lượng polysaccharides thu được càng tăng lên. Hàm lượng polysaccharides thô thu được khi trích ly trong 60 phút là 5,83 (mg/g), 90 phút là 6,33 (mg/g), 120 phút là 6,43 (mg/g). Tuy nhiên khi trích ly trong 120 phút thì lượng polysaccharides có tăng nhưng tăng không đáng kể so với trích ly ở 90 phút (tăng 0,1 mg/g).

Như vậy để tiết kiệm thời gian và chi phí sản xuất mà vẫn cho hiệu suất thu hồi polysaccharides cao, tiến hành trích ly polysaccharides từ sinh khối nấm hương với tỷ lệ nguyên liệu/ dung môi là 1/30, nhiệt độ dung môi trích ly 100⁰C, trong 90 phút.

Tin bài: Phạm Thị Vinh

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Thị Hồng Hà và cs (2013), Đánh giá hoạt động sinh học của polysaccharides và các hợp chất tách chiết từ nấm hương (Lentinus edodes), Tạp chí Sinh Học.

2. Thái Thị Như Quỳnh (2009), Những tác dụng tuyệt vời từ nấm, Tạp chí Nông Nghiệp Việt Nam.

3. Frank Schmid, Frances Separovic, và cs (2007), Charaterisation of the extracelluar polysaccharides produced by isolates of the fungus Acremonium, Carbohydrate Research 324, tr 2481 – 2483.

4. Saikat Maity và cs (2013), Structural study of an immunoenhancing polysaccharide isolate from an edible hybrid mushroom of Pleurotus florida and Lentinula edodes, Bioactive Carbohydrates and Dietary Fibre I, tr 72 – 80.

5. Umberto Tomati và cs (2004), NMR characterization of the polysaccaridic fraction from Lentinula edodes growm on olive mill waster water, Carbohydrate Research 339, tr 1129 – 1134.

                                                                        Phạm Thị Vinh